J. Jakubowska-Cichoń, Mowa przytaczna w narracjach Marguerite Duras (Récit de paroles dans les narrations de Marguerite Duras)

Jakubowska-Cichoń Joanna, Mowa przytaczna w narracjach Marguerite Duras (Récit de paroles dans les narrations de Marguerite Duras), 2010, 304 p.

Taiwpn Universitas, 2010. EAN13 : 9788324213542.

Proposé parGérard Genette (Figures III, 1972), le terme récit deparoles désigne chaque séquence du texte narratif qui relate un événementdiscursif. En partant del'observation que dans un récit il peutêtre question soit de paroles, soit de quelque chose d'autre, le narratologuefrançais établit une opposition radicale entre deux modes du récit : lerécit de paroles qui reproduit du verbal au moyen de mots et le récitd'événements qui transcrit « du (supposé) non-verbal en verbal » (id.186). Cependant, il suffit d'un bref examen de textes romanesques pour seconvaincre que la frontière entre le récit d'événements et le récit de parolesn'est pas aussi nettement tranchée que le voulait Genette. Dans les séquencesrapportant les paroles des personnages, on repère, à côté des répliques citées,la présence des commentaires qui évoquent les circonstances diverses de laprise de parole. On voit bien que, comme l'affirment certains linguistes et comme, avant eux, l'a signalé MikhaïlBakhtine, les séquences du discours rapporté réfèrent à tout un acted'énonciation et non pas à l'énoncé seul qui n'en est qu'un des éléments.

Il nous a paru donc nécessaire de modifier ladéfinition de Genette. Par le récit deparoles nous voulons entendre ces fragments du texte qui relatent unévénement discursif et qui contiennent, d'un côté une reproduction plus oumoins fidèle des paroles dites par les personnages et, de l'autre, lescommentaires du narrateur qui accompagnent cette reproduction.

Dans notreétude, nous nous sommes proposé d'étudier deux romans de MargueriteDuras : Un Barrage contre lePacifique (1950) et L'Amant(1984) qui racontent, à quelques différences près, l'histoire d'une familleconfronté aux escroqueries de l'administration française en Indochine et dontla vie se voit perturbée par l'arrivée d'un riche prétendant. Malgré leurressemblance au niveau diégétique, ces deux romans relèvent des modesd'écriture différents. Ils offrent donc l'occasion d'analyser la nature deschangements concernant un point précis de la stratégie narrative, celui de laprésentation des paroles de personnages dans l'oeuvre durassienne.

Notreobjectif est double. Il s'agit d'abord, dans une approche théorique, derépertorier les formes et lesfonctions du récit de paroles pour pouvoir ensuite, àl'aide de l'outillage notionnel etterminologique établi lors de cette première étape, passer à l'analyse des deuxromans d'une auteure qui ne cesse d'intéresser la critique, mais dont l'oeuvre,en ce qui concerne sa structure textuelle, nous paraît toujours insuffisammentétudiée.

W powieściowych fabułach mówiące postaci tworzą wydarzenia słowne. Opowiadanie tych wydarzeń, opowiadanie o mówieniu wymaga użycia specyficznych środków językowych. Są to różne odmiany mowy przytaczanej. Autorka książki przedstawia je w sposób nowatorski. Sekwencję mowy przytaczanej w modelowym ujęciu sprowadza do zestawienia dwu segmentów: cytatu i obudowujących go didaskaliów narracyjnych. Te dwa podstawowe segmenty mogą przybierać różne formy i układać się w rozmaite, bardzo rozbudowane całości. O tym mówi obszerna, teoretyczna część książki. Jej część druga przynosi wnikliwą analizę formalnego zróżnicowania sekwencji mowy przytaczanej i funkcji, jakie one pełnią w ramach narracyjnych strategii stosowanych przez Marguerite Duras w dwu jej powieściach Un Barrage contre le Pacifique (Tama nad Pacyfikiem) i L'Amant (Kochanek).

SPIS TREŚCI

WSTĘP

Część pierwsza

WPROWADZENIE TEORETYCZNE

ROZDZIAŁ 1 . Stan badań

ROZDZIAŁ 2 . Opowiadanie o mówieniu

2 .1 . Morfologia didaskaliów narracyjnych

2 .2 . Morfologia cytatów

2 .3 . Składnia narracyjna 

2 .4 . Funkcje didaskaliów w opowiadaniu o mówieniu

Część druga

OPOWIADANIE O MÓWIENIU

W UN BARRAGE CONTRE LE PACIFIQUE I L'AMANT

ROZDZIAŁ 3 . Poza słowami – tematyka didaskaliów narracyjnych

3 .1 . Didaskalia atrybucyjne

3 .2 . Didaskalia parawerbalne

3 .3 . Między prozodią i mimiką – śmiech i płacz

3 .4 . Didaskalia kinezyczne 

3 .5 . Didaskalia intraspektywne

3 .6 . Didaskalia sytuacyjne 

3 .7 . Didaskalia metatekstowe

3 .8 . Podsumowanie

ROZDZIAŁ 4 . Mowa narratora wobec mowy postaci – techniki

montażu cytatów i didaskaliów

4 .1 . Forma cytatu 

4 .2 . Łączenie cytatów i didaskaliów

4 .3 . Przytoczeniowa mozaika

4 .4 . Podsumowanie

ROZDZIAŁ 5 . Funkcje didaskaliów w opowiadaniu o mówieniu

5 .1 . Funkcje fabularne

5 .2 . Funkcje kompozycyjne

5 .3 . Uczytelnianie

5 .4 . Podsumowanie

ZAKOŃCZENIE

ZESTAWIENIE SKRÓTÓW

Źródła przykładów

Opracowania

INDEKS NAZWISK

RÉSUMÉ